Apa Itu GST? Penjelasan Lengkap Mengenai Cukai Barang dan Perkhidmatan | Dalam dunia ekonomi moden, sistem percukaian memainkan peranan penting dalam menjana pendapatan negara dan memastikan pembangunan ekonomi yang mampan. Salah satu bentuk percukaian yang banyak diperkatakan di Malaysia ialah GST atau Cukai Barang dan Perkhidmatan. Bagi sesetengah orang, istilah ini masih membingungkan, manakala bagi yang lain pula, ia membawa kesan langsung kepada kehidupan seharian.

Dalam artikel ini, kami akan menghuraikan secara menyeluruh tentang apa itu GST, bagaimana ia berfungsi, serta impaknya terhadap ekonomi dan pengguna di Malaysia.

Apa Itu GST? Penjelasan Lengkap Mengenai Cukai Barang dan Perkhidmatan

Apa Itu GST?

GST merupakan singkatan kepada Goods and Services Tax, atau dalam Bahasa Melayu dikenali sebagai Cukai Barang dan Perkhidmatan. Ia adalah sejenis cukai penggunaan yang dikenakan ke atas hampir semua barangan dan perkhidmatan yang dijual dalam sesebuah negara. GST menggantikan sistem percukaian lama seperti cukai jualan dan cukai perkhidmatan yang sebelum ini dikenali sebagai SST (Sales and Services Tax).

Secara asasnya, GST ialah cukai berperingkat yang dikenakan pada setiap peringkat rantaian bekalan – bermula daripada pengilang, pemborong, peruncit hinggalah kepada pengguna akhir. Walau bagaimanapun, beban cukai ini akhirnya ditanggung oleh pengguna apabila mereka membeli sesuatu produk atau perkhidmatan.

Sejarah Pelaksanaan GST di Malaysia

Di Malaysia, GST mula diperkenalkan secara rasmi pada 1 April 2015 dengan kadar permulaan sebanyak 6%. Sistem ini diperkenalkan oleh kerajaan pada masa itu sebagai usaha untuk memperkukuh kewangan negara, mengurangkan kebergantungan terhadap hasil minyak, serta menambah baik ketelusan dalam sistem cukai.

Namun, pelaksanaan GST mendapat pelbagai reaksi daripada masyarakat. Ada yang menyokong atas dasar ketelusan dan keberkesanan kutipan cukai, tetapi tidak kurang juga yang membantah kerana menganggap ia membebankan rakyat, terutamanya golongan berpendapatan rendah.

Pada tahun 2018, kerajaan baharu yang mengambil alih pentadbiran negara memutuskan untuk memansuhkan GST dan menggantikannya semula dengan sistem SST bermula 1 September 2018.

Bagaimana GST Berfungsi?

Untuk memahami apa itu GST dengan lebih jelas, kita perlu melihat bagaimana ia berfungsi dalam rantaian ekonomi:

1. Pengeluar menghasilkan sesuatu produk dan menjualnya kepada pemborong. Ketika ini, GST dikenakan atas harga jualan.
2. Pemborong membeli produk tersebut, dan ketika menjualnya kepada peruncit, mereka juga akan mengenakan GST kepada peruncit.
3. Peruncit pula menjual produk kepada pengguna akhir, dan GST sekali lagi dikenakan.

Setiap pihak dalam rantaian ini boleh menuntut semula GST yang telah dibayar semasa pembelian melalui sistem input tax credit. Hanya pengguna akhir yang tidak boleh menuntut semula GST yang dibayar, menjadikan mereka pihak yang menanggung beban cukai ini secara mutlak.

Jenis Barangan dan Perkhidmatan di Bawah GST

Di bawah sistem GST, tidak semua barangan dan perkhidmatan dikenakan cukai yang sama. Ia dibahagikan kepada beberapa kategori:

1. Barangan dan perkhidmatan bercukai (standard-rated) – dikenakan GST pada kadar tertentu (contohnya 6%).
2. Barangan dan perkhidmatan sifar kadar (zero-rated) – dikenakan GST pada kadar 0%, tetapi peniaga boleh menuntut semula cukai input.
3. Barangan dan perkhidmatan dikecualikan (exempted) – tidak dikenakan GST dan peniaga tidak boleh menuntut semula cukai input.

Contoh barangan zero-rated termasuk barangan keperluan asas seperti beras, gula, dan minyak masak. Sementara itu, perkhidmatan seperti pengangkutan awam dan pendidikan swasta dikategorikan sebagai dikecualikan cukai.

Kelebihan GST

Walaupun mendapat pelbagai reaksi, GST sebenarnya mempunyai beberapa kelebihan dari sudut pengurusan ekonomi dan kewangan negara. Berikut ialah antara kelebihannya:

• Sistem lebih telus – Setiap peringkat transaksi direkodkan dan dipantau, mengurangkan risiko ketirisan dan pengelakan cukai.
• Pendapatan negara yang stabil – GST dapat menjana hasil yang lebih konsisten berbanding cukai tidak langsung lain, terutama ketika kejatuhan harga minyak.
• Kesan menyeluruh terhadap ekonomi – Berupaya menstrukturkan semula sistem cukai secara lebih adil dan menyeluruh.

Kekurangan dan Kritikan terhadap GST

Namun begitu, terdapat juga kelemahan yang perlu diberi perhatian dalam pelaksanaan GST. Kritikan utama datang daripada kesan langsung kepada pengguna dan peniaga kecil.

• Meningkatkan kos sara hidup – Pengguna akhir menanggung cukai, menyebabkan peningkatan harga barangan dan perkhidmatan.
• Beban terhadap peniaga kecil – Proses pendaftaran, dokumentasi dan pemfailan GST boleh menjadi rumit dan membebankan.
• Persepsi negatif rakyat – Disebabkan kekurangan pemahaman dan pelaksanaan mendadak, ramai yang menganggap GST sebagai tidak mesra rakyat.

GST vs SST: Perbandingan Ringkas

Untuk memahami perbezaan antara dua sistem ini, berikut ialah perbandingan asas antara GST dan SST:

Kenapa GST Dimansuhkan?

Salah satu sebab utama kerajaan memansuhkan GST adalah kerana tekanan kos sara hidup yang meningkat dalam kalangan rakyat. Tambahan pula, persepsi bahawa GST menyumbang kepada kenaikan harga barangan menyebabkan ketidakpuasan hati dalam kalangan pengguna. Keputusan ini juga dilihat sebagai janji politik untuk mengurangkan beban cukai rakyat secara langsung.

Namun begitu, ramai pakar ekonomi berpendapat bahawa pemansuhan GST telah mengurangkan potensi hasil negara dalam jangka panjang dan menyebabkan kebergantungan semula terhadap sumber hasil tidak mampan seperti petroleum.

Adakah GST Akan Diperkenalkan Semula?

Isu apa itu GST sering dibincangkan semula apabila timbul persoalan mengenai cara terbaik untuk menambah pendapatan negara. Beberapa tokoh ekonomi dan kerajaan telah mencadangkan agar GST diperkenalkan semula tetapi dengan kadar yang lebih rendah, pelaksanaan lebih tersusun, dan langkah-langkah perlindungan bagi golongan berpendapatan rendah.

Antara cadangan termasuk:

• Menurunkan kadar GST kepada 3% atau 4%
• Menambah senarai barangan zero-rated
• Memberi insentif atau subsidi kepada isi rumah B40

Perbincangan ini menunjukkan bahawa GST bukanlah satu sistem yang ditolak sepenuhnya, tetapi ia perlu diperbaiki dan disesuaikan dengan keadaan semasa serta keperluan rakyat.

Kesimpulan

Secara keseluruhannya, apa itu GST merujuk kepada satu bentuk cukai penggunaan yang dikenakan ke atas barangan dan perkhidmatan bagi meningkatkan hasil negara secara telus dan sistematik. Walaupun telah dimansuhkan, perdebatan mengenai pelaksanaan semula GST masih relevan dalam konteks ekonomi Malaysia hari ini. Bagi pengguna dan peniaga, pemahaman yang jelas tentang konsep ini amat penting supaya sebarang perubahan dasar cukai dapat difahami dan dihadapi dengan lebih bersedia.

Sekiranya GST diperkenalkan semula, langkah-langkah memperkemas sistem pelaksanaannya serta memastikan kebajikan rakyat perlu dijadikan keutamaan agar objektif fiskal kerajaan tidak membebankan golongan yang kurang berkemampuan.

Soalan Lazim Mengenai GST

Rujukan

1. APA ITU GST? – mbpg.gov.my
2. Goods and services tax – docs.jpa.gov.my