Emas merupakan antara sumber mineral paling bernilai di dunia, bukan sahaja kerana sifatnya yang tahan lasak dan sukar terhakis, tetapi juga kerana peranannya sebagai penyimpan nilai sejak beribu tahun. Di Malaysia, kegiatan perlombongan emas telah bermula sejak zaman Kesultanan Melayu lagi, namun tidak banyak masyarakat mengetahui secara jelas di mana kawasan utama perlombongan ini dijalankan.
Walaupun negara ini lebih terkenal dengan hasil bijih timah pada era kolonial, hakikatnya banyak kawasan di Malaysia memiliki potensi emas yang tinggi berdasarkan kajian geologi dan rekod sejarah.
Artikel ini menghuraikan secara menyeluruh tentang lokasi perlombongan emas di Malaysia yang ramai tidak tahu, termasuk latar belakang setiap kawasan, potensi simpanan emas, sejarah penerokaan, dan faktor geologi yang menjadikan kawasan tertentu kaya dengan logam berharga ini.
Klik Untuk Lihat Isi Kandungan
Lokasi Perlombongan Emas di Malaysia Yang Ramai Tak Tahu
Sejarah Ringkas Perlombongan Emas di Malaysia
Kegiatan perlombongan emas di Malaysia sebenarnya telah bermula sejak ratusan tahun lalu, terutamanya di kawasan negeri pantai timur dan sebahagian kawasan pedalaman Semenanjung.
Pada awalnya, emas ditemui melalui kaedah mendulang secara tradisional di sungai-sungai yang menjadi laluan air dari kawasan pergunungan. Kaedah ini dilakukan secara kecil-kecilan oleh masyarakat setempat dan sering kali menjadi sumber pendapatan tambahan.
Selepas era kolonial bermula, British mula membawa masuk teknologi perlombongan moden dan membuka lombong berskala besar di beberapa negeri seperti Pahang dan Kelantan. Pembangunan teknologi dan aktiviti eksplorasi seterusnya membuka lebih banyak kawasan yang berpotensi tinggi.
Faktor Geologi Yang Menyumbang kepada Kehadiran Emas
Emas biasanya terbentuk melalui proses geologi jangka panjang melibatkan tekanan tinggi, haba dan pergerakan magma di bawah kerak bumi. Malaysia, khususnya kawasan tengah dan pantai timur Semenanjung, berada pada jalur batuan granit dan batuan metamorf yang secara semula jadi mengandungi urat kuarza, iaitu tempat biasa emas terperangkap.
Selain itu, kawasan sungai yang mengalir dari banjaran utama seperti Titiwangsa dan pantai timur juga menyumbang kepada penemuan emas aluvium yang terbentuk akibat luluhawa batuan asal. Faktor ini menjelaskan mengapa banyak lokasi perlombongan emas di Malaysia tertumpu di kawasan hutan tanah tinggi dan kawasan pergunungan.
Lokasi Perlombongan Emas di Pahang
Pahang adalah negeri paling terkenal dengan sumber emas di Malaysia. Negeri ini mempunyai beberapa tapak perlombongan aktif dan kawasan yang telah diterokai sejak dahulu.
Kawasan Raub
Raub ialah lokasi paling bersejarah dan terkenal dalam industri perlombongan emas di Malaysia. Sejak abad ke-19, Raub digelar daerah emas kerana penemuan emas yang sangat banyak di kawasan ini. Lombong Raub Australian Gold Mine suatu ketika dahulu merupakan antara lombong emas terbesar di dunia pada zamannya. Kawasan Raub memiliki batuan tua dan urat kuarza tebal yang kaya dengan emas asli. Banyak legenda tempatan juga wujud, antaranya cerita tentang emas yang boleh ditemui hampir di mana-mana ketika era awal pembukaan kawasan ini.
Kawasan Kuala Lipis
Kuala Lipis merupakan satu lagi kawasan utama perlombongan emas yang banyak diterokai syarikat-syarikat tempatan dan asing. Lokasi ini terletak berhampiran banjaran yang kaya dengan batuan metamorf yang terbentuk sejak zaman Paleozoik. Kawasan ini turut terkenal dengan penemuan emas berkualiti tinggi yang menjadi rebutan pelombong sejak awal 1900-an. Aktiviti perlombongan di Kuala Lipis banyak memanfaatkan teknik pengorekan bawah tanah untuk mengekstrak emas daripada urat batuan keras.
Kawasan Temerloh
Walaupun jarang disebut, kawasan pergunungan di Temerloh turut mempunyai sejarah perlombongan emas. Kebanyakan penemuan emas di sini adalah jenis aluvium iaitu emas yang terbawa arus sungai dan tersimpan di kawasan lantai sungai atau tebing. Penduduk tempatan pada zaman dahulu sering mendulang emas di beberapa sungai seperti Sungai Semantan dan Sungai Pahang. Walaupun tidak berskala besar seperti Raub, kawasan ini tetap menjadi sumber penting suatu ketika dahulu.
Lokasi Perlombongan Emas di Kelantan
Kelantan juga merupakan negeri yang kaya dengan sumber mineral emas. Kehadiran emas di negeri ini telah direkodkan sejak zaman Kesultanan Melayu Kelantan apabila pedagang luar datang untuk mendapatkan emas tempatan.
Kawasan Sokor, Tanah Merah
Sokor adalah lokasi perlombongan emas paling produktif di Kelantan hari ini. Kawasan ini diterokai secara komersial oleh syarikat besar dan memiliki simpanan emas yang tinggi berdasarkan laporan eksplorasi. Batuan di kawasan Sokor mengandungi mineral sulfida dan urat kuarza yang berpotensi menyimpan emas dalam jumlah signifikan. Selain emas, kawasan ini turut mengandungi mineral lain seperti perak dan tembaga, menjadikan aktiviti perlombongan di Sokor lebih bernilai.
Kawasan Jeli
Jeli pernah menjadi lokasi mendulang emas secara tradisional oleh penduduk tempatan. Kawasan hutan tanah tinggi dan sungai-sungai yang mengalir dari Banjaran Titiwangsa menyebabkan kawasan ini kaya dengan emas aluvium. Pada masa kini, terdapat usaha eksplorasi untuk menilai potensi sebenar simpanan emas dalam batuan keras di kawasan tersebut.
Kawasan Gua Musang
Gua Musang ialah kawasan berbukit-bukau yang memiliki struktur batuan kompleks dan sejarah geologi yang panjang. Banyak rekod lama menunjukkan aktiviti pencarian emas di sungai-sungai sekitar Gua Musang dilakukan secara kecil-kecilan sejak ratusan tahun dahulu. Walaupun perlombongan berskala besar tidak begitu aktif sekarang, kawasan ini masih dianggap mempunyai potensi yang belum diterokai sepenuhnya.
Lokasi Perlombongan Emas di Terengganu
Terengganu jarang dikaitkan dengan perlombongan emas, namun negeri ini sebenarnya memiliki beberapa kawasan bernilai geologi tinggi.
Kawasaan Bukit Besi
Bukit Besi lebih dikenali sebagai kawasan perlombongan bijih besi, tetapi hakikatnya batuan yang sama turut mengandungi jejak kandungan emas. Kajian geologi mendapati terdapat zon urat kuarza yang berpotensi mengandungi emas, walaupun jumlahnya tidak sebanyak Pahang dan Kelantan. Beberapa syarikat pernah menjalankan eksplorasi di kawasan ini kerana potensi emas yang wujud dalam batuan metamorf dan granit sekitarnya.
Kawasan Hulu Terengganu
Hulu Terengganu memiliki banyak sungai yang lahir dari pergunungan utama Semenanjung. Kawasan ini dipercayai memiliki emas aluvium dalam jumlah tertentu berdasarkan penemuan mendulang oleh penduduk pada masa lalu. Walaupun tidak diteroka secara komersial berskala besar, kawasan ini tetap menarik perhatian pengkaji mineral.
Lokasi Perlombongan Emas di Sabah
Sabah terkenal dengan kepelbagaian sumber bumi dan mineral, termasuk emas. Negeri ini mempunyai beberapa lokasi yang masih aktif dalam sektor perlombongan atau eksplorasi mineral.
Kawasan Tawau
Tawau memiliki kawasan gunung berapi lama yang menghasilkan batuan kaya mineral termasuk emas. Aktiviti perlombongan emas di Tawau lebih tertumpu kepada kawasan tanah tinggi dan sungai tertentu yang membawa endapan emas daripada batuan asal.
Kawasan Sandakan
Sandakan ialah kawasan yang mempunyai sejarah penemuan emas pada awal abad ke-20. Sumber emas banyak ditemui di kawasan pergunungan berhampiran Sandakan, khususnya di kawasan yang pernah mengalami aktiviti tektonik. Walaupun aktiviti perlombongan tidak begitu rancak sekarang, rekod geologi menunjukkan potensi simpanan emas yang masih belum diterokai sepenuhnya.
Kawasan Ranau
Ranau terkenal dengan kewujudan mineral emas berhampiran kaki Gunung Kinabalu. Struktur tanah dan formasi batuan yang terhasil akibat aktiviti tektonik lama menyebabkan kawasan ini kaya dengan pelbagai mineral termasuk emas. Aktiviti mendulang tradisional pernah berlaku di beberapa sungai sekitar Ranau pada zaman dahulu.
Lokasi Perlombongan Emas di Sarawak
Sarawak juga mempunyai sejarah perlombongan emas yang panjang.
Kawasan Bau
Bau ialah lokasi perlombongan emas paling terkenal di Sarawak sejak abad ke-19. Kawasan ini pernah menjadi pusat perlombongan emas terbesar di Borneo pada zaman kolonial. Banyak terowong lama dan rekod perlombongan menunjukkan betapa kayanya kawasan ini dengan emas yang tersimpan dalam batuan keras. Pada masa kini, terdapat usaha eksplorasi moden yang dijalankan untuk menilai kembali potensi emas di Bau.
Kawasan Balingian dan Kapit
Balingian dan Kapit pernah dilaporkan sebagai kawasan yang memiliki endapan emas aluvium. Aktiviti pencarian emas di sungai-sungai sekitar kawasan ini pernah dilakukan secara tradisional oleh masyarakat setempat. Walaupun tidak diusahakan secara besar-besaran, potensi emas di kawasan ini tetap wujud.
Kenapa Banyak Kawasan Emas Berada di Malaysia
Malaysia terletak pada jalur mineral yang terbentuk akibat pergerakan kerak bumi jutaan tahun lalu. Proses pembentukan banjaran gunung, aktiviti tektonik, dan pembentukan batuan granit menghasilkan banyak urat kuarza yang kaya dengan mineral termasuk emas.
Selain itu, negara ini memiliki banyak sungai yang mengalir dari kawasan batuan keras ke dataran rendah, menyebabkan emas aluvium turut ditemui di banyak lokasi.
Kesimpulan
Malaysia sebenarnya mempunyai banyak lokasi perlombongan emas yang ramai tidak tahu, bukan sahaja di Pahang tetapi juga di Kelantan, Terengganu, Sabah dan Sarawak. Setiap kawasan mempunyai sejarah, potensi dan struktur geologi yang berbeza, menjadikan industri perlombongan emas satu sektor yang masih relevan dan berpotensi berkembang.
Pengetahuan tentang lokasi perlombongan emas di malaysia bukan sahaja memberikan pemahaman lebih mendalam mengenai sumber bumi negara, tetapi juga membuka ruang kepada penyelidikan serta pembangunan masa depan dalam sektor mineral.
Dengan teknologi moden, lebih banyak kawasan berpotensi dapat diterokai dan dinilai semula untuk kegunaan ekonomi negara.
Soalan Lazim Tentang Lokasi Perlombongan Emas di Malaysia
Negeri manakah yang paling terkenal dengan perlombongan emas di Malaysia?
Pahang merupakan negeri paling terkenal dalam industri perlombongan emas kerana kawasan seperti Raub, Kuala Lipis dan Temerloh mempunyai sejarah perlombongan yang sangat panjang. Selain itu, negeri ini masih menjadi tumpuan syarikat perlombongan moden kerana struktur geologi yang kaya dengan urat kuarza dan batuan mineral.
Adakah Kelantan masih mempunyai kawasan yang mengandungi emas?
Ya. Kelantan masih mempunyai beberapa kawasan yang aktif atau berpotensi tinggi, terutamanya di Sokor, Jeli dan Gua Musang. Banyak kajian geologi menunjukkan negeri ini berada pada jalur mineralisasi yang kaya dengan emas, menjadikannya salah satu kawasan paling bernilai di Semenanjung Malaysia.
Adakah Sabah dan Sarawak juga mempunyai emas?
Sabah dan Sarawak sememangnya mempunyai sejarah dan potensi emas yang besar. Kawasan seperti Bau, Ranau, Tawau dan Sandakan pernah menjalankan aktiviti perlombongan atau mendulang. Struktur geologi di kedua-dua negeri ini menjadikannya antara lokasi yang berpotensi diterokai dengan lebih meluas pada masa hadapan.
Mengapa emas banyak ditemui di kawasan pergunungan?
Emas biasanya terbentuk melalui proses geologi yang melibatkan tekanan tinggi, haba dan pergerakan magma jauh di bawah permukaan bumi. Kawasan pergunungan Malaysia seperti Banjaran Titiwangsa dan Banjaran Crocker mengandungi banyak batuan granit dan metamorf yang membentuk urat kuarza. Urat inilah yang sering menyimpan emas dalam bentuk mineral atau ketulan kecil.
Adakah terdapat emas di sungai-sungai Malaysia?
Ya, emas aluvium boleh ditemui di beberapa sungai terutama yang mengalir dari banjaran utama. Emas aluvium terbentuk apabila emas dari batuan asal terhakis dan terbawa arus sungai sebelum mendap di dasar. Aktiviti mendulang tradisional pernah dilakukan di sungai-sungai di Pahang, Kelantan, Sabah dan Sarawak.
Adakah perlombongan emas masih aktif di Malaysia sekarang?
Beberapa kawasan masih menjalankan perlombongan komersial, terutamanya di Sokor (Kelantan) dan kawasan tertentu di Pahang. Selain itu, terdapat banyak projek eksplorasi moden untuk menilai semula kawasan lama yang berpotensi mengandungi simpanan emas.
Bagaimana cara mengetahui sesuatu kawasan berpotensi mengandungi emas?
Penilaian kawasan memerlukan kajian geologi yang mendalam. Ahli geologi akan mengkaji jenis batuan, kewujudan urat kuarza, kandungan mineral sulfida, sejarah tektonik, serta sampel tanah dan sungai. Kawasan dengan batuan granit atau metamorf tua biasanya mempunyai potensi lebih tinggi.
Adakah industri emas memberi kesan kepada ekonomi Malaysia?
Industri perlombongan emas menyumbang kepada pendapatan negara melalui eksport mineral, peluang pekerjaan dan pembangunan kawasan luar bandar. Walaupun tidak sebesar industri petroleum, potensi emas tetap menjadi aset negara terutama apabila harga emas dunia meningkat.
Rujukan
- Sejarah perlombongan emas di Tanah Melayu – geosmmalaysia.wordpress.com
- Kelantan paling banyak emas belum teroka – bharian.com.my/berita/nasional
Jom jana income sampingan dengan Shopee bersama saya. Saya akan kongsikan cara jana income dengan affiliate Shopee. Gunakan code "3TFXAP9" jika anda baru mendaftar.
Penafian: Mungkin ada segelintir gambar, artikel ataupun video yang ada di blog ini adalah bukan hak kepunyaan sendiri. Namun, saya akan berikan kredit kepada yang berhak. Jika masih timbul masalah mengenai perkara ini, anda boleh menghubungi saya disini. Semua artikel yang diterbitkan di sini adalah berdasarkan pengalaman dan juga kemahiran saya sendiri.
Jangan lupa untuk Follow saya di YouTube, Facebook, Instagram dan Twitter.
