Apa itu Syiah? Persoalan ini sering timbul dalam kalangan umat Islam, terutamanya apabila membincangkan aliran-aliran dalam agama Islam itu sendiri. Syiah merupakan salah satu cabang utama dalam Islam selain daripada Sunni. Perbezaan antara keduanya bukan sahaja terletak pada aspek sejarah, malah melibatkan kefahaman terhadap aqidah, ibadah, dan struktur kepimpinan dalam agama.

Walaupun umat Islam keseluruhannya percaya kepada Nabi Muhammad SAW sebagai Rasul terakhir, terdapat perbezaan besar dalam pendekatan, kefahaman, serta amalan keagamaan antara Syiah dan Sunni.

Dalam artikel ini akan menghuraikan secara lengkap dan terperinci mengenai apa itu Syiah, latar belakang sejarahnya, ajaran utamanya, serta bagaimana ia berbeza daripada ajaran Islam arus perdana iaitu Ahlus Sunnah wal Jamaah.

Apa Itu Syiah – Sejarah, Kepercayaan dan Perbezaannya Dalam Islam

Sejarah Kemunculan Syiah

Untuk memahami apa itu Syiah, kita perlu menyelusuri sejarahnya yang bermula sejak zaman awal Islam. Aliran Syiah mula berkembang selepas kewafatan Nabi Muhammad SAW pada tahun 632 Masihi. Isu utama yang mencetuskan perpecahan ketika itu adalah persoalan siapa yang layak menggantikan Rasulullah sebagai pemimpin umat Islam.

Golongan Syiah berpendapat bahawa kepimpinan umat Islam selepas Rasulullah hanya layak disandang oleh ahli keluarga baginda, terutamanya Saidina Ali bin Abi Talib, iaitu sepupu dan menantu Rasulullah. Mereka berpegang bahawa Ali telah dilantik secara khusus oleh Rasulullah untuk menjadi khalifah pertama, tetapi dilangkau oleh pelantikan Abu Bakar As-Siddiq, Umar Al-Khattab dan Uthman Affan, yang dianggap sah oleh golongan Sunni.

Oleh itu, Syiah mula terbentuk sebagai satu kumpulan yang menyokong hak Ali dan keturunannya untuk memimpin umat Islam. Perpecahan ini semakin mendalam apabila berlaku peristiwa tragis pembunuhan cucu Rasulullah, Saidina Husain bin Ali, di Karbala pada tahun 680 Masihi. Peristiwa ini menjadi titik tolak penting yang memperkukuh identiti dan doktrin Syiah.

Ajaran dan Kepercayaan Utama Syiah

Golongan Syiah mempunyai beberapa ajaran dan doktrin khas yang membezakan mereka daripada Sunni. Antara kepercayaan utama Syiah ialah:

1. Imamah (Kepimpinan Imam)
   Syiah percaya bahawa imam-imam daripada keturunan Ali dan Fatimah (puteri Rasulullah) adalah pemimpin yang maksum (bebas daripada dosa) dan diberi ilmu khas oleh Allah. Imam-imam ini dianggap sebagai pengganti Nabi dalam memimpin umat dari segi agama dan dunia.
2. Imam Dua Belas (Ithna ‘Ashariyah)
   Aliran Syiah yang paling besar ialah Syiah Imamiyah atau Ithna ‘Ashariyah, yang mempercayai bahawa terdapat dua belas imam yang maksum bermula dari Saidina Ali hingga Imam Muhammad al-Mahdi. Mereka percaya bahawa Imam ke-12 kini berada dalam keadaan ghaib dan akan kembali sebagai Imam Mahdi untuk menegakkan keadilan di akhir zaman.
3. Taqiyyah (Menjaga Rahsia)
   Konsep ini membenarkan Syiah untuk menyembunyikan kepercayaan sebenar mereka dalam keadaan terancam atau untuk menjaga keselamatan diri. Ia sering disalahfaham oleh sesetengah pihak sebagai penipuan, walaupun dalam konteks asalnya adalah langkah perlindungan.
4. Mut’ah (Nikah Sementara)
   Syiah mengamalkan satu bentuk perkahwinan sementara yang dikenali sebagai nikah mut’ah. Walaupun pernah dibenarkan dalam Islam pada awalnya, amalan ini telah diharamkan oleh majoriti ulama Sunni. Namun, Syiah masih menganggapnya sah dan bermanfaat dalam konteks tertentu.
5. Menghidupkan Peringatan Karbala
   Setiap tahun, penganut Syiah memperingati peristiwa Karbala dalam satu upacara yang dikenali sebagai Ashura. Dalam sambutan ini, mereka memperingati kesyahidan Imam Husain dengan berarak, berselawat dan dalam sesetengah kes, menyakiti diri sebagai tanda kesedihan.

Perbezaan Antara Syiah dan Sunni

Untuk menjelaskan lagi persoalan apa itu Syiah, kita perlu memahami dengan jelas bagaimana ia berbeza daripada ajaran Sunni dari pelbagai sudut. Berikut adalah jadual ringkasan perbezaan antara kedua-dua mazhab ini:

Perkembangan Syiah di Dunia Moden

Dalam dunia moden, Syiah mempunyai pengaruh yang besar di beberapa buah negara. Antara negara yang mempunyai majoriti atau komuniti Syiah yang besar ialah:

• Iran – Negara ini merupakan pusat utama Syiah dunia. Sistem pemerintahan Iran berdasarkan prinsip Wilayah al-Faqih yang memberi kuasa kepada ulama Syiah untuk mentadbir negara.
• Iraq – Merupakan negara Arab dengan populasi Syiah yang sangat besar, terutama selepas kejatuhan rejim Saddam Hussein.
• Lubnan – Kumpulan Syiah Hizbullah mempunyai pengaruh ketenteraan dan politik yang kuat.
• Bahrain, Azerbaijan, Yaman dan Pakistan – Negara-negara ini juga mempunyai komuniti Syiah yang besar, walaupun tidak memegang kuasa secara menyeluruh.

Pandangan Ulama Terhadap Syiah

Majoriti ulama Sunni menganggap bahawa ajaran Syiah mengandungi unsur-unsur yang bercanggah dengan aqidah Islam. Antara perkara yang menjadi titik pertikaian ialah:

• Doktrin Imam maksum yang menyamai sifat Nabi.
• Kecaman terhadap sahabat-sahabat Nabi seperti Abu Bakar, Umar dan Uthman.
• Amalan-amalan seperti nikah mut’ah dan mencaci sahabat yang bercanggah dengan ajaran Ahlus Sunnah wal Jamaah.

Namun begitu, sebahagian ulama kontemporari menyeru agar perbezaan ini tidak menjadi punca perpecahan lebih besar dalam kalangan umat Islam, dan menyeru kepada dialog dan persefahaman antara mazhab.

Kesimpulan

Secara ringkas, persoalan apa itu Syiah merangkumi lebih daripada sekadar perbezaan mazhab. Ia melibatkan sejarah, aqidah, amalan ibadah dan politik umat Islam yang telah berlarutan lebih 1,400 tahun. Perbezaan antara Syiah dan Sunni bukanlah satu perkara kecil, tetapi memahami perbezaan ini secara ilmiah dan beradab adalah penting demi mengelakkan salah faham, kebencian dan perpecahan dalam kalangan umat Islam.

Sebagai umat Islam, penting untuk kita mencari ilmu dengan sikap terbuka dan adil agar kita tidak terjebak dalam kecaman membuta tuli, sebaliknya menilai berdasarkan fakta, dalil dan nas yang sahih. Semoga artikel ini memberikan pencerahan tentang apa itu Syiah dan membantu kita memahami realiti perbezaan dalam umat Islam dengan lebih rasional dan ilmiah.

Soalan Lazim (FAQ) Tentang Apa Itu Syiah

Rujukan

1. Syiah – Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas – ms.wikipedia.org
2. Panduan mengenali penganut fahaman Syiah – yadim.com.my