Dalam dunia Islam, pelbagai mazhab dan aliran pemikiran telah berkembang sejak zaman awal lagi. Salah satu aliran yang sering menjadi perbincangan dan juga kontroversi dalam kalangan umat Islam di seluruh dunia termasuk Malaysia ialah fahaman Wahabi.

Dalam artikel ini akan menghuraikan dengan lengkap dan terperinci tentang apa maksud Wahabi, sejarah kemunculannya, prinsip asas yang dibawa oleh aliran ini, serta isu-isu yang berkaitan dengannya dalam konteks semasa. Penulisan ini bertujuan untuk memberi kefahaman yang lebih objektif dan akademik kepada pembaca tanpa berpihak kepada mana-mana pihak.

Apa Maksud Wahabi? Sejarah, Prinsip dan Kontroversi Fahaman Wahabi

Apa Maksud Wahabi

Secara ringkas, Wahabi merujuk kepada satu aliran dalam Islam yang diasaskan oleh Muhammad ibn Abd al-Wahhab pada abad ke-18 di Semenanjung Arab. Nama “Wahabi” diambil sempena nama bapanya, Abd al-Wahhab. Walau bagaimanapun, pengikut aliran ini tidak merujuk kepada diri mereka sebagai Wahabi. Sebaliknya, mereka lebih suka dikenali sebagai Salafi atau pengikut ajaran tauhid yang tulen. Dalam kebanyakan kes, istilah Wahabi lebih banyak digunakan oleh pihak luar sebagai satu label yang bersifat kritikal atau pejoratif.

Wahabi menekankan pemurnian aqidah Islam dan berusaha menghapuskan amalan-amalan yang dianggap sebagai bidaah (perkara baharu dalam agama), khurafat dan syirik. Mereka menegaskan bahawa ajaran Islam perlu kembali kepada al-Quran dan sunnah Nabi Muhammad SAW seperti yang difahami oleh generasi awal umat Islam (salafus soleh).

Latar Belakang Sejarah

Muhammad ibn Abd al-Wahhab dilahirkan pada tahun 1703 di kawasan Najd, Arab Saudi. Beliau mempelajari ilmu agama secara tradisional dan pernah menuntut ilmu di beberapa tempat termasuk Madinah. Namun, beliau mula menyuarakan pandangan yang agak keras terhadap amalan masyarakat Islam pada zamannya yang menurutnya telah menyimpang daripada ajaran Islam yang sebenar.

Beliau melihat berlakunya penyembahan kubur, tawassul kepada wali, penggunaan tangkal, serta amalan sufi yang dianggapnya menyimpang daripada tauhid. Maka beliau menyeru kepada pembaharuan (tajdid) yang bertujuan mengembalikan masyarakat kepada tauhid yang murni.

Perjuangannya mendapat sokongan daripada Muhammad ibn Saud, pemerintah kawasan Diriyah ketika itu. Gabungan antara gerakan agama dan kuasa politik ini melahirkan sebuah kerajaan yang kemudiannya berkembang menjadi Kerajaan Arab Saudi moden.

Prinsip dan Ajaran Utama Wahabi

Fahaman Wahabi mempunyai beberapa prinsip utama yang menjadi asas kepada ajaran mereka. Antara yang paling menonjol termasuk:

1. Penekanan kepada Tauhid Uluhiyyah
   • Wahabi sangat menekankan konsep tauhid dalam erti kata hanya Allah yang berhak disembah. Sebarang bentuk perantara antara manusia dan Allah seperti berdoa melalui wali atau nabi dianggap sebagai syirik kecil atau besar.
2. Penolakan kepada Bidaah
   • Segala bentuk amalan dalam agama yang tidak dilakukan oleh Rasulullah SAW atau para sahabat dianggap sebagai bidaah dan perlu ditinggalkan. Ini termasuklah amalan tahlil, sambutan maulid nabi, dan bacaan tertentu selepas solat.
3. Pemurnian Akidah
   • Wahabi berusaha membersihkan akidah umat Islam daripada sebarang unsur khurafat dan kepercayaan tahyul. Mereka juga menolak pengaruh falsafah dan tasawuf yang tidak berdasarkan nas sahih.
4. Kembali kepada al-Quran dan Sunnah
   • Aliran ini berpegang kepada prinsip bahawa semua hukum dan amalan perlu berasaskan kepada al-Quran dan hadis sahih sahaja, tanpa perlu taksub kepada mana-mana mazhab tertentu.
5. Menolak Taklid Buta
   • Wahabi menggalakkan umat Islam untuk memahami agama berdasarkan dalil dan bukti, dan bukan hanya mengikut pandangan ulama secara membuta tuli.

Perbezaan dengan Ahlus Sunnah Wal Jamaah

Di Malaysia dan kebanyakan negara Nusantara, ajaran Islam yang diamalkan secara tradisi adalah berdasarkan mazhab Syafie dan pendekatan Ahlus Sunnah Wal Jamaah. Pendekatan ini menerima kaedah taklid, ijmak ulama, qiyas, dan amalan sufi yang tidak bercanggah dengan syarak.

Sebaliknya, Wahabi dianggap menolak banyak elemen tradisional yang telah diterima pakai secara turun-temurun. Oleh itu, berlaku pertentangan antara dua pendekatan ini, terutamanya dalam isu amalan seperti tahlil, kenduri arwah, selawat berjemaah, dan lain-lain.

Kontroversi dan Persepsi Masyarakat

Fahaman Wahabi tidak terlepas daripada kontroversi di seluruh dunia. Antara isu yang sering dikaitkan dengan mereka ialah:

1. Tuduhan Ekstremisme
   • Ada yang mengaitkan Wahabi dengan fahaman ekstrem dan keganasan. Walaupun tidak semua pengikut Wahabi terlibat dengan ekstremisme, namun pendekatan keras terhadap sesetengah isu agama membuka ruang kepada tafsiran melampau.
2. Pertentangan dengan Ulama Tempatan
   • Di negara seperti Malaysia, Indonesia dan Brunei, ramai ulama tempatan menolak fahaman Wahabi kerana dianggap bertentangan dengan tradisi Ahlus Sunnah yang diamalkan. Ini termasuk mufti-mufti negeri dan institusi seperti JAKIM.
3. Penyebaran Melalui Internet
   • Fahaman Wahabi kini disebarkan dengan lebih meluas melalui media sosial dan YouTube. Ini menyebabkan sesetengah masyarakat, terutamanya generasi muda, terpengaruh dengan ajaran ini tanpa memahami konteks dan latar belakangnya.

Kedudukan Wahabi di Malaysia

Di Malaysia, fahaman Wahabi tidak diiktiraf sebagai ajaran rasmi. Majlis Fatwa Kebangsaan dan beberapa mufti telah mengeluarkan kenyataan bahawa fahaman ini boleh mencetuskan kekeliruan dan perpecahan dalam masyarakat. Namun begitu, tiada larangan mutlak terhadap individu yang cenderung kepada pendekatan ini selagi tidak melanggar undang-undang atau menyebarkan fahaman yang menyesatkan.

Kerajaan Malaysia mengekalkan pendirian untuk terus berpegang kepada ajaran Ahlus Sunnah Wal Jamaah bermazhab Syafie sebagai dasar rasmi negara.

Pandangan Ulama Terhadap Wahabi

Pandangan ulama terhadap Wahabi sangat berbeza-beza bergantung kepada latar belakang mereka. Ada yang memuji gerakan ini sebagai usaha tajdid dan pemurnian Islam, manakala ada juga yang mengkritik pendekatannya yang terlalu literal dan keras. Beberapa tokoh ulama dunia seperti:

• Syeikh al-Azhar dari Mesir sering mengkritik pendekatan Wahabi yang dianggap terlalu sempit dalam mentafsirkan nas agama.
• Ulama-ulama tradisional di Nusantara melihat Wahabi sebagai ancaman kepada warisan Islam tempatan yang berasaskan toleransi dan tasawuf.

Kesimpulan

Secara keseluruhannya, memahami apa maksud Wahabi memerlukan kita melihatnya dari sudut sejarah, prinsip asas, dan juga konteks semasa. Fahaman ini adalah satu cabang dalam dunia Islam yang mempunyai pengaruh besar khususnya di Arab Saudi. Namun pendekatannya yang keras dalam menolak amalan tradisional menyebabkan ia sering ditentang di rantau Nusantara.

Sebagai umat Islam, kita perlu mendalami ilmu agama dengan adil dan berhemah. Kita juga harus berhati-hati dalam menerima sesuatu ajaran dan tidak terikut-ikut dengan label semata-mata tanpa memahami asasnya. Apa yang lebih penting ialah menjaga perpaduan umat dan mengutamakan nilai ilmu serta toleransi dalam setiap perbezaan pandangan.

Soalan Lazim (FAQ) Mengenai Apa Maksud Wahabi

Rujukan

1. Saya ingin bertanya juga mengenai fatwa Wahabi – mufti.pahang.gov.my
2. Apa itu fahaman Wahabi? – facebook.com/MuslimVolunteerMalaysia