Doa qunut merupakan salah satu topik penting dalam perbahasan ibadah solat yang sering menjadi perhatian umat Islam. Ramai yang mengenali doa qunut melalui amalan solat Subuh, di mana sebahagian besar umat Islam di Malaysia dan Nusantara membacanya pada rakaat kedua selepas bangun daripada rukuk. Namun begitu, doa qunut tidak hanya terbatas pada solat Subuh sahaja, bahkan ada juga situasi lain yang berkaitan dengannya seperti qunut nazilah.
Artikel ini akan menghuraikan dengan lebih mendalam mengenai cara baca doa qunut, maksud, dalil yang menjadi sandaran, hukum mengamalkannya, serta perbezaan pendapat para ulama mengenai isu ini. Tujuannya adalah untuk memberikan penjelasan yang menyeluruh dan ilmiah agar masyarakat Islam dapat memahami dengan jelas kedudukan doa qunut dalam syariat Islam.
Klik Untuk Lihat Isi Kandungan
Cara Baca Doa Qunut: Dalil, Hukum dan Pendapat Ulama
Apa Itu Doa Qunut
Secara bahasa, perkataan “qunut” berasal daripada bahasa Arab (قنوت) yang membawa maksud tunduk, patuh, berdiri lama, dan berdoa. Dari segi istilah fiqh, doa qunut merujuk kepada doa khusus yang dibacakan dalam solat pada keadaan tertentu dengan maksud memohon pertolongan, rahmat, serta perlindungan daripada Allah SWT.
Dalam tradisi masyarakat Islam di Malaysia, doa qunut lebih sinonim dengan solat Subuh. Namun, dalam kitab-kitab fiqh, doa qunut juga mempunyai cabang lain yang disebut sebagai “qunut nazilah”, iaitu doa qunut yang dibaca ketika umat Islam ditimpa musibah besar seperti peperangan, bencana, atau penindasan terhadap kaum Muslimin.
Dalil Doa Qunut dalam Al-Quran dan Hadis
Perbahasan tentang doa qunut tidak dapat dipisahkan daripada dalil naqli yang terdapat dalam al-Quran dan hadis. Walaupun doa qunut tidak disebut secara langsung dalam al-Quran, terdapat dalil daripada hadis sahih yang menjadi hujah utama dalam amalan ini.
Antara hadis yang sering dijadikan sandaran ialah riwayat daripada Anas bin Malik RA:
“Rasulullah SAW pernah melakukan qunut selama sebulan penuh, mendoakan kebinasaan kepada suku Ri’l, Zakwan dan ‘Usayyah yang telah membunuh para sahabat Qurra’.”
(Hadis riwayat al-Bukhari dan Muslim)
Hadis ini menunjukkan bahawa Rasulullah SAW pernah melakukan qunut dalam keadaan tertentu, iaitu ketika berlaku musibah besar yang menimpa kaum Muslimin. Inilah yang dinamakan qunut nazilah.
Selain itu, terdapat juga hadis daripada al-Barra’ bin ‘Azib RA yang menceritakan bahawa Rasulullah SAW pernah membaca doa qunut ketika solat Subuh. Riwayat ini menjadi antara asas perbahasan tentang qunut Subuh yang diamalkan oleh sebahagian mazhab.
Hukum Membaca Doa Qunut
Para ulama berbeza pandangan tentang hukum membaca doa qunut, khususnya dalam solat Subuh. Perbezaan ini wujud kerana dalil hadis mengenai doa qunut Subuh ditafsirkan dengan cara yang berbeza mengikut mazhab.
- Mazhab Syafi‘i
Mazhab Syafi‘i menetapkan bahawa doa qunut dalam solat Subuh adalah sunat muakkad (sangat dituntut) untuk dibaca pada rakaat kedua selepas bangun daripada rukuk. Mazhab ini merupakan pegangan majoriti umat Islam di Malaysia, Indonesia, dan Brunei. - Mazhab Hanafi
Mazhab Hanafi tidak mensunatkan doa qunut dalam solat Subuh. Sebaliknya, doa qunut hanya dibacakan ketika solat witir pada separuh akhir bulan Ramadan. - Mazhab Maliki
Mazhab Maliki pula berpendapat bahawa doa qunut dalam solat Subuh adalah sunat, namun hanya dilakukan pada waktu tertentu sahaja seperti ketika berlaku bencana besar. - Mazhab Hanbali
Mazhab Hanbali berpendapat doa qunut Subuh tidak disunatkan secara berterusan. Ia hanya dibaca ketika berlaku musibah (qunut nazilah).
Pendapat Ulama Tentang Doa Qunut
Perbezaan pendapat di kalangan ulama tentang doa qunut ini bukanlah suatu perkara yang harus dipertikaikan sehingga menimbulkan perpecahan. Perbezaan ini sebenarnya menunjukkan keluasan rahmat Allah SWT dalam memberi ruang ijtihad kepada para ulama.
Imam al-Nawawi, seorang ulama besar dalam mazhab Syafi‘i, menegaskan bahawa qunut Subuh adalah amalan yang mempunyai asas dalil yang kuat. Beliau menyatakan bahawa ulama Syafi‘iyyah bersepakat mengenai kesunatannya.
Sebaliknya, Imam Abu Hanifah berpegang bahawa qunut Subuh tidak disunatkan kerana hadis-hadis tentangnya dianggap dhaif menurut penilaian beliau. Namun, beliau menetapkan doa qunut pada solat witir sebagai amalan yang lebih utama.
Imam Ahmad bin Hanbal pula berpendapat doa qunut dibaca hanya ketika berlaku musibah. Beliau berpegang kepada hadis sahih yang menunjukkan bahawa Rasulullah SAW tidak membaca doa qunut secara berterusan selepas musibah tersebut berlalu.
Jenis-Jenis Doa Qunut
Secara ringkasnya, doa qunut boleh dibahagikan kepada dua jenis utama:
- Qunut Subuh
Diamalkan pada rakaat kedua solat Subuh selepas iktidal. Ini merupakan amalan yang menjadi tradisi dalam mazhab Syafi‘i. - Qunut Nazilah
Diamalkan ketika berlaku musibah atau malapetaka yang menimpa umat Islam. Ia boleh dilakukan dalam semua solat fardu pada rakaat terakhir.
Teks Dan Cara Baca Doa Qunut
Antara teks doa qunut Subuh yang sering dibaca ialah seperti berikut:
اللَّهُمَّ اهْدِنِي فِيمَنْ هَدَيْتَ وَعَافِنِي فِيمَنْ عَافَيْتَ، وَتَوَلَّنِي فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ، وَبَارِكْ لِي فِيمَا أَعْطَيْتَ، وَقِنِي شَرَّ مَا قَضَيْتَ، فَإِنَّكَ تَقْضِي وَلَا يُقْضَى عَلَيْكَ، إِنَّهُ لَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ، وَلَا يَعِزُّ مَنْ عَادَيْتَ، تَبَارَكْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَيْتَ.
Maksudnya:
“Ya Allah, tunjukkanlah aku bersama orang yang Engkau beri petunjuk. Selamatkanlah aku bersama orang yang Engkau selamatkan. Pimpinlah aku bersama orang yang Engkau pimpin. Berkatilah untukku apa yang Engkau kurniakan. Lindungilah aku daripada keburukan apa yang Engkau tetapkan. Sesungguhnya Engkau menetapkan dan tiada sesiapa yang dapat menetapkan atas-Mu. Sesungguhnya tidak hina orang yang Engkau pimpin dan tidak mulia orang yang Engkau musuhi. Maha Berkat Engkau, wahai Tuhan kami dan Maha Tinggi Engkau.”
Panduan Video Cara Baca Doa Qunut
Jadual Ringkas Perbandingan Pendapat Ulama Tentang Doa Qunut
| Mazhab | Kedudukan Qunut Subuh | Qunut Nazilah |
|---|---|---|
| Syafi‘i | Sunat muakkad setiap hari | Sunat ketika musibah |
| Hanafi | Tidak disunatkan | Sunat dalam solat witir Ramadan |
| Maliki | Sunat dalam keadaan tertentu | Sunat ketika musibah |
| Hanbali | Tidak disunatkan secara berterusan | Sunat ketika musibah |
Kesimpulan
Perbahasan tentang doa qunut menunjukkan bahawa Islam adalah agama yang kaya dengan tradisi ilmu dan ijtihad ulama. Walaupun terdapat perbezaan pandangan, semuanya berasaskan dalil dan hujah yang kukuh. Oleh itu, umat Islam tidak seharusnya menjadikan isu doa qunut sebagai punca perpecahan, sebaliknya melihatnya sebagai satu rahmat dalam kepelbagaian amalan.
Bagi masyarakat Islam di Malaysia, mengamalkan doa qunut Subuh adalah sebahagian daripada pegangan mazhab Syafi‘i yang diwarisi secara turun-temurun. Namun, bagi mereka yang tidak mengamalkannya, hal tersebut juga tidak menyalahi syariat kerana terdapat mazhab lain yang berpegang kepada pandangan berbeza.
Akhirnya, yang paling utama ialah memastikan solat dikerjakan dengan khusyuk, ikhlas, serta penuh penghayatan kerana itulah tujuan sebenar ibadah. Doa qunut hanyalah sebahagian daripada amalan tambahan yang menyempurnakan lagi hubungan kita dengan Allah SWT.
Soalan Lazim (FAQ) Tentang Cara Baca Doa Qunut
Adakah doa qunut wajib dibaca dalam solat Subuh?
Tidak, doa qunut tidak wajib. Menurut mazhab Syafi‘i, ia adalah sunat muakkad, iaitu sangat dituntut tetapi tidak berdosa jika ditinggalkan. Solat Subuh tetap sah walaupun tidak membaca doa qunut.
Apakah perbezaan antara doa qunut Subuh dan qunut nazilah?
Doa qunut Subuh dibaca pada rakaat kedua solat Subuh selepas iktidal, manakala qunut nazilah dibaca pada semua solat fardu ketika umat Islam ditimpa musibah besar seperti peperangan atau bencana.
Adakah sah solat jika tidak membaca doa qunut?
Ya, solat tetap sah walaupun doa qunut tidak dibaca kerana ia bukanlah rukun solat. Namun, meninggalkannya tanpa sebab dianggap kurang sempurna menurut pandangan mazhab Syafi‘i.
Bolehkah doa qunut dibaca dalam bahasa Melayu?
Doa qunut sebaiknya dibaca dalam bahasa Arab sebagaimana yang diajarkan oleh Rasulullah SAW. Namun, ulama membenarkan doa dalam bahasa selain Arab jika seseorang tidak mampu membacanya, khususnya bagi orang yang baru memeluk Islam atau masih belajar.
Adakah doa qunut hanya khusus untuk solat Subuh?
Tidak. Walaupun masyarakat Nusantara mengaitkannya dengan solat Subuh, doa qunut juga boleh dibaca dalam solat witir (mazhab Hanafi) dan ketika qunut nazilah sewaktu musibah melanda umat Islam.
Bagaimana jika terlupa membaca doa qunut dalam solat Subuh?
Jika terlupa, solat tetap sah. Boleh dilakukan sujud sahwi sebagai ganti menurut pandangan mazhab Syafi‘i, walaupun ia tidak diwajibkan.
Mengapa terdapat perbezaan pandangan ulama mengenai doa qunut?
Perbezaan ini timbul kerana perbezaan dalam menilai kesahihan hadis tentang doa qunut serta cara mengamalkannya. Ulama berijtihad berdasarkan kefahaman mereka terhadap dalil, dan semuanya mempunyai hujah masing-masing.
Adakah Rasulullah SAW membaca doa qunut setiap kali solat Subuh?
Terdapat riwayat yang menunjukkan baginda pernah membaca doa qunut dalam solat Subuh, tetapi tidak secara berterusan. Sebab itu ada ulama yang berpendapat qunut Subuh adalah sunat, manakala ada yang berpandangan ia tidak disunatkan secara berterusan.
Rujukan
- Doa Qunut : Bacaan Dalam Solat Subuh & Maksud (JAKIM) – ecentral.my
- DOA QUNUT SUBUH & WITIR (Transliterasi Rumi & Audio) – akuislam.com
Jom jana income sampingan dengan Shopee bersama saya. Saya akan kongsikan cara jana income dengan affiliate Shopee. Gunakan code "3TFXAP9" jika anda baru mendaftar.
Penafian: Mungkin ada segelintir gambar, artikel ataupun video yang ada di blog ini adalah bukan hak kepunyaan sendiri. Namun, saya akan berikan kredit kepada yang berhak. Jika masih timbul masalah mengenai perkara ini, anda boleh menghubungi saya disini. Semua artikel yang diterbitkan di sini adalah berdasarkan pengalaman dan juga kemahiran saya sendiri.
Jangan lupa untuk Follow saya di YouTube, Facebook, Instagram dan Twitter.
