Cara Ternak Kambing Kampung Dan Jana Keuntungan | Ternakan kambing kampung merupakan salah satu bentuk penternakan yang semakin mendapat tempat di kalangan usahawan tani di Malaysia. Selain modal permulaan yang rendah berbanding ternakan lembu atau ayam, kambing kampung juga mudah dijaga, tahan penyakit, dan mempunyai permintaan yang konsisten di pasaran, terutamanya untuk tujuan akikah, korban dan kenduri.

Artikel ini akan menghuraikan secara menyeluruh cara ternak kambing kampung untuk anda yang berminat menceburi bidang ini secara serius.

Cara Ternak Kambing Kampung

Apa Itu Kambing Kampung?

Kambing kampung merujuk kepada baka kambing tempatan yang telah lama dibela secara tradisional oleh masyarakat di kawasan luar bandar. Kambing ini terkenal dengan ketahanannya terhadap penyakit, kemampuan untuk hidup dalam pelbagai jenis persekitaran, serta memerlukan penjagaan yang tidak terlalu rumit. Walaupun saiznya lebih kecil berbanding kambing baka import seperti Boer atau Jamnapari, daging kambing kampung dikatakan lebih enak dan beraroma.

Kelebihan Menternak Kambing Kampung

Sebelum kita mendalami teknik dan langkah-langkah ternakan, penting untuk memahami mengapa kambing kampung menjadi pilihan utama:

1. Tahan penyakit – Kambing kampung memiliki daya tahan semula jadi terhadap penyakit tropika.
2. Mudah disesuaikan dengan persekitaran – Tidak memerlukan kawasan ternakan yang terlalu luas atau kompleks.
3. Permintaan pasaran yang stabil – Daging kambing kampung sentiasa mendapat permintaan tinggi di pasaran tempatan.
4. Modal permulaan rendah – Kos untuk memulakan projek ternakan kambing kampung adalah lebih rendah berbanding baka import.
5. Kitaran pembiakan pantas – Seekor induk betina boleh beranak dua kali setahun dengan purata satu hingga tiga anak setiap kali beranak.

Langkah-langkah Cara Ternak Kambing Kampung

Untuk berjaya dalam bidang penternakan ini, seseorang penternak harus memahami setiap aspek penting bermula daripada pemilihan lokasi sehinggalah ke pemasaran hasil ternakan. Berikut adalah panduan lengkap cara ternak kambing kampung.

1. Pemilihan Lokasi

Lokasi memainkan peranan yang sangat penting dalam menjamin keselesaan dan kesihatan kambing.

• Pilih kawasan yang jauh daripada kawasan perindustrian atau kawasan tercemar.
• Pastikan lokasi mempunyai sumber air bersih yang mencukupi.
• Elakkan kawasan yang mudah dinaiki air ketika musim hujan.
• Kawasan yang berbukit atau sedikit tinggi lebih sesuai kerana ia dapat mengelakkan air bertakung.

2. Pembinaan Kandang

Reka bentuk kandang yang baik akan memastikan kambing berada dalam keadaan selamat, sihat, dan produktif.

• Kandang perlu dibina di atas tanah yang tinggi dan mempunyai sistem pengudaraan yang baik.
• Lantai kandang disarankan jenis “slatted floor” supaya najis boleh jatuh terus ke bawah dan memudahkan pembersihan.
• Ketinggian lantai dari tanah dianggarkan 3 kaki.
• Pastikan kandang mendapat cahaya matahari yang mencukupi untuk mengelakkan kelembapan dan bakteria.

3. Pemilihan Induk Kambing

Memilih induk kambing yang sihat sangat penting untuk memastikan kualiti ternakan.

• Pilih induk yang aktif, mata bersinar, bulu berkilat dan tidak menunjukkan tanda-tanda penyakit.
• Pastikan berat badan ideal dan tidak terlalu kurus.
• Untuk permulaan, sepasang induk (1 jantan dan 5 betina) sudah mencukupi untuk menternak secara kecil-kecilan.
• Elakkan daripada membeli kambing dari tempat yang tidak diketahui status kesihatannya.

4. Makanan dan Nutrisi

Kambing memerlukan pemakanan yang seimbang untuk tumbesaran yang optimum dan penghasilan susu atau daging yang berkualiti.

• Makanan utama kambing kampung ialah rumput segar seperti rumput Napier, rumput Guinea, dan daun-daun pokok hutan.
• Berikan makanan tambahan seperti dedak, hampas soya, atau hampas kelapa untuk menambah tenaga dan nutrisi.
• Sediakan garam jilat untuk membekalkan mineral penting seperti kalsium dan fosforus.
• Pastikan kambing mendapat air bersih setiap masa dan diganti sekurang-kurangnya dua kali sehari.

5. Penjagaan Kesihatan

Kesihatan kambing perlu dijaga bagi mengelakkan kematian yang boleh mengurangkan keuntungan.

• Vaksinasi perlu dilakukan mengikut jadual yang ditetapkan oleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar.
• Amalkan pemeriksaan harian bagi mengesan tanda-tanda penyakit seperti cirit-birit, demam, luka, atau nafas pendek.
• Kambing yang sakit hendaklah diasingkan serta-merta untuk mengelakkan penularan kepada kambing lain.
• Lakukan rawatan cacing sekurang-kurangnya tiga bulan sekali.

6. Pengurusan Pembiakan

Pengurusan pembiakan yang baik akan membantu meningkatkan bilangan ternakan dengan lebih cepat.

• Kambing betina boleh mengawan seawal usia 8 bulan, manakala jantan matang sekitar 10 bulan.
• Tempoh bunting biasanya 5 bulan, dan anak kambing akan disusukan selama 2-3 bulan.
• Catatkan setiap kelahiran dan kesihatan anak kambing untuk tujuan rekod dan pemilihan induk masa depan.
• Elakkan pembiakan antara baka rapat (inbreeding) kerana boleh menyebabkan kecacatan genetik.

7. Pemasaran Hasil Ternakan

Pemasaran adalah elemen penting dalam memastikan pulangan pelaburan yang baik.

• Hasil ternakan boleh dijual dalam bentuk kambing hidup, daging sembelih, susu kambing, atau baja organik daripada najis kambing.
• Sasaran pasaran termasuk peniaga daging, individu yang melakukan ibadah akikah, restoran, dan pembeli runcit.
• Gunakan platform media sosial, laman web, dan penyertaan dalam ekspo penternakan untuk memperluaskan jaringan pembeli.
• Jalinkan kerjasama dengan koperasi atau agensi kerajaan untuk mendapatkan kontrak tetap.

Cabaran Dalam Ternakan Kambing Kampung

Seperti juga bidang pertanian lain, penternakan kambing kampung tidak terlepas daripada pelbagai cabaran. Penternak perlu bersedia dari segi mental, fizikal dan kewangan bagi menghadapi perkara seperti:

• Serangan penyakit secara tiba-tiba
• Kematian kambing akibat kecuaian
• Kesukaran mendapatkan makanan berkualiti ketika musim kemarau
• Persaingan harga dari penternak besar
• Ketidaktentuan pasaran dan permintaan

Namun, dengan ilmu, kesabaran, dan komitmen yang tinggi, cabaran ini boleh diuruskan dengan berkesan.

Berikut ialah tambahan subtopik “Jenis Penyakit dan Rawatan Kambing Kampung” yang lengkap serta terperinci untuk dimasukkan dalam artikel blog tersebut:

Jenis Penyakit dan Rawatan Kambing Kampung

Dalam usaha mempraktikkan cara ternak kambing kampung secara berjaya, penternak perlu memiliki pengetahuan asas mengenai penyakit-penyakit utama yang sering menyerang kambing kampung. Pengesanan awal simptom dan rawatan yang cepat adalah langkah penting untuk mengelakkan kematian dan memastikan kelangsungan perniagaan ternakan.

Berikut ialah beberapa penyakit biasa yang menyerang kambing kampung serta rawatan dan pencegahan yang boleh diambil:

1. Penyakit Cacing (Helminthiasis)

Penyakit cacing adalah masalah paling biasa dalam ternakan kambing kampung. Jika tidak dirawat, kambing boleh menjadi kurus dan mengalami kekurangan nutrien.

Tanda-tanda:

• Kurus walaupun selera makan normal
• Bulu kasar dan kusam
• Cirit-birit yang berpanjangan
• Gusi dan kelopak mata pucat (anemia)

Rawatan dan Pencegahan:

• Berikan ubat cacing seperti Albendazole setiap 3 hingga 4 bulan sekali.
• Amalkan sistem penggiliran padang ragut bagi mengelakkan kambing terdedah kepada larva cacing.
• Sentiasa bersihkan kandang dan bekas makanan daripada najis kambing.

2. Kudis (Scabies)

Kudis atau kurap disebabkan oleh serangan hama yang hidup di permukaan kulit kambing, menyebabkan kegatalan dan kerengsaan kulit yang serius.

Tanda-tanda:

• Kambing kerap menggaru atau menggosok badan pada dinding kandang
• Kerosakan pada kulit seperti tompokan merah, luka, dan kerak
• Bulu gugur pada kawasan terjejas, biasanya pada telinga, muka, dan badan.

Rawatan dan Pencegahan:

• Gunakan ubat antiparasit seperti Ivermectin.
• Bersihkan kandang dengan menyembur racun hama untuk mengurangkan jangkitan.
• Asingkan kambing yang dijangkiti daripada kambing lain bagi mengelakkan penyebaran.

3. Kembung Perut (Bloat)

Kembung perut adalah keadaan di mana perut kambing dipenuhi gas, biasanya disebabkan oleh pemakanan rumput basah atau makanan hijau berlebihan.

Tanda-tanda:

• Perut kambing membesar secara mendadak
• Nafas kambing menjadi laju dan pendek
• Kambing tidak mahu makan dan kelihatan lesu

Rawatan dan Pencegahan:

• Berikan minyak sayuran (seperti minyak kelapa atau minyak masak) sebanyak 50-100 ml melalui mulut untuk membantu mengurangkan gas dalam perut.
• Urut perlahan bahagian perut untuk membantu pelepasan gas.
• Elakkan memberi kambing makan rumput basah atau terlalu banyak makanan hijau dalam satu masa.

4. Radang Paru-paru (Pneumonia)

Radang paru-paru adalah penyakit serius yang boleh menyebabkan kematian jika tidak dirawat dengan segera.

Tanda-tanda:

• Nafas kambing berbunyi kuat atau tercungap-cungap
• Keluar hingus dari hidung, kadangkala disertai batuk
• Hilang selera makan dan kelihatan sangat lemah

Rawatan dan Pencegahan:

• Rawat segera menggunakan antibiotik seperti Penicillin atau Oxytetracycline selepas mendapat nasihat doktor veterinar.
• Pastikan kandang mempunyai pengudaraan yang baik dan tidak lembap.
• Elakkan kambing terdedah kepada cuaca hujan atau sejuk berpanjangan.

5. Penyakit Mulut dan Kuku (FMD)

Penyakit Mulut dan Kuku (Foot and Mouth Disease) ialah penyakit berjangkit yang serius dan mudah merebak melalui sentuhan langsung atau melalui kandang yang tercemar.

Tanda-tanda:

• Lepuh atau luka pada mulut, lidah, gusi, dan kaki
• Kambing tidak mahu makan disebabkan luka di mulut
• Berjalan tempang akibat luka pada kuku atau celah kaki

Rawatan dan Pencegahan:

• Asingkan segera kambing yang dijangkiti dan laporkan kepada Jabatan Veterinar.
• Bersihkan luka dengan antiseptik dan sapukan ubat antibiotik untuk mengelakkan jangkitan sekunder.
• Lakukan vaksinasi berkala sebagai langkah pencegahan terbaik.

6. Penyakit Mata Merah (Konjungtivitis)

Konjungtivitis disebabkan oleh bakteria, debu, atau bendasing yang memasuki mata kambing, menyebabkan iritasi.

Tanda-tanda:

• Mata kemerahan, bengkak, dan berair
• Keluar nanah pada mata dalam kes serius
• Kambing sering menggosok mata pada tiang atau dinding kandang

Rawatan dan Pencegahan:

• Bersihkan mata dengan air bersih atau larutan garam (saline solution).
• Sapukan salap antibiotik khas mata yang diperoleh dari klinik veterinar.
• Jaga kebersihan kandang dan pastikan tidak terlalu berdebu.

Dengan memahami jenis penyakit ini, penternak boleh mengambil langkah awal untuk merawat kambing kampung dengan berkesan. Pencegahan adalah lebih baik daripada rawatan, oleh itu, sentiasa amalkan pengurusan kandang dan kesihatan ternakan yang baik bagi mengurangkan risiko penyakit di kalangan kambing anda.

Kesimpulan

Secara keseluruhannya, cara ternak kambing kampung memerlukan ilmu asas yang mencukupi serta komitmen tinggi daripada penternak. Ia bukan sekadar melepaskan kambing di padang dan menunggu hasil. Setiap langkah daripada pemilihan induk, penyediaan kandang, pengurusan makanan, penjagaan kesihatan hingga ke pemasaran perlu dirancang dengan teliti.

Bagi mereka yang benar-benar serius untuk menceburi bidang ini, ternakan kambing kampung boleh menjadi sumber pendapatan yang menguntungkan dan mampan dalam jangka masa panjang. Dengan permintaan pasaran yang berterusan serta sokongan agensi kerajaan dan swasta, industri ternakan kambing kampung di Malaysia berpotensi untuk terus berkembang.

Jika anda berminat untuk belajar pelihara atau ternak kambing, boleh dapatkan panduan ternak kambing. >>> Panduan Ternak Kambing

Kesimpulan

Rujukan

1. Cara Ternak Kambing Kampung Yang Menguntungkan
2. Panduan Asas: Cara Ternak Kambing Yang Lengkap